Oranje boven!

(For English, scroll down)

Het was een week van contrasten, van uitersten misschien zelfs: van het lugubere monument vol schedels op de Killing Fields in Phnom Penh tot het menu met bitterballen, frikadellen en stroopwafels in het Baan Hollanda in Ayutthaya. Van macabere martelmethoden tot Boeddhistische rituelen. Constant was alleen de hitte. De hitte die ons ertoe noodzaakte in Ayutthaya een tropenrooster in te voeren: 's ochtends tot een uur of elf tempels bekijken en dan resoluut terug de airco in om daar pas tussen vier en vijf weer uit te komen. Die beslissing namen we nadat we de tweede dag in Phnom Penh een beetje te lang buiten hadden gelopen. We deden die morgen een architectuurtour die ons langs voorbeelden van nieuwe Khmer-architectuur uit de jaren zestig voerde. Een enthousiaste jonge architect vertelde over de modernistische gebouwen die in die tijd zijn ontworpen door de Cambodjaanse architect Vann Molyvann en zijn tijdgenoten. In een busje met nog zo'n zeven andere toeristen reden we bijvoorbeeld naar het '100-huizen'-project, een wijk met betaalbare moderne huizen, gebaseerd op traditionele Khmer-architectuur. Naast een aantal van die grote projecten, staan er in Phnom Penh ook tal van modernistische woonhuizen uit die tijd. Na de architectour liepen we langs het koninklijk paleis naar de rivieroever om na de lunch de tour op eigen houtje nog even voort te zetten. We wandelden naar tempel Wat Phnom, vandaar naar de nationale bibliotheek en de schitterende centrale marktplaats en vervolgens ook nog langs een aantal van die modernistische huizen. Erg mooi allemaal, maar ondertussen scheen die oranje bol wel lekker bovenop ons hoofd met temperaturen die opliepen tot zo'n 38 graden.

De dag ervoor zagen we de minder mooie kanten van de Cambodjaanse geschiedenis: we bezochten de Killing Fields van Choeng Ek en de Tuol Sleng gevangenis, morbide overblijfselen van vier jaar Pol Pot en zijn Rode Khmer (1975-1979). Dit communistische bewind streefde naar een strikt agrarische samenleving zonder bezit waarbij alle tegenstanders en andersdenkenden simpelweg over de kling werden gejaagd. Tuol Sleng was een oude school die door de Rode Khmer als gevangenis werd ingericht en waar men de meest vreselijke martelmethoden toepaste om mensen dingen te laten bekennen die ze niet hadden gedaan. Na Tuol Sleng ging het meestal rechtstreeks naar de plek die nu bekend staat als de 'Killing Fields', in feite een massagraf van iedereen die daar de dood in werd gemept, want kogels waren te duur. Zo zijn bijna twee miljoen mensen gestorven in vier jaar tijd. Hun botten en schedels hebben een ereplek gekregen in het monument dat nu prominent op de Killing Fields prijkt. De verhalen op de audioguide die je meekrijgt tijdens het bezoek zijn hartverscheurend en maken diepe indruk. 

Phnom Penh was de laatste plaats die we bezochten in Cambodja. Hiervandaan vlogen we in een uurtje terug naar Bangkok, om daar meteen op de trein te stappen naar Ayutthaya, de vroegere hoofdstad van Siam (Thailand). Ayutthaya ligt 80 kilometer ten noorden van Bangkok en is een kleine, groene stad met kanalen en tal van ruïnes van prachtige tempels die zijn glorieuze verleden verraden. Ideaal om met de fiets te verkennen. Ons prettige guesthouse 'Goodmorning by Tamarind' verhuurde ze dus dat kwam mooi uit. Maar, wel met een tropenrooster, dus vroeg op en om 8.00 de eerste tempel. En die eerste verborg meteen een iconisch beeld: het mysterieuze Boeddhahoofd in boomwortels. Legende gaat dat een dief het er even neergelegd had nadat hij het had afgehakt en het vervolgens vergat. Zo zagen we een stuk of zes ruïnes van tempels, tientallen zittende Boeddhabeelden en twee enorme liggende Boeddha's. Ook kwamen we in een moderne tempel waar we onverwacht een bijzonder ritueel meemaakten: bij alweer een enorme gouden Boeddha kochten mensen eerst een oranje doek, opgevouwen op een gouden dienblad. Toen volgde een ceremonie waarbij een priester deze doeken naar boven gooide, naar twee mannen die op de schoot van de Boeddha stonden. Deze bonden de doeken aan elkaar en aan de sjerp van de Boeddha vast, waarna ze weer naar beneden werden gedrapeerd, over de mensen heen. Gezang volgde. 

Wij kregen even later ons eigen 'Oranje boven' want we bezochten 'Baan Hollanda', het informatiecentrum over de geschiedenis van de Thais-Nederlandse betrekkingen. Het Baan Hollanda (Hollandse huis) staat op de plek waar de VOC in de 17e eeuw zijn hoofdkwartier had in Thailand en bevat een museum over de Nederlandse aanwezigheid in Thailand. We zagen ook een filmpje waarin Beatrix en Willem-Alexander deze plek bezoeken. En wat eet je in een Hollands huis? Inderdaad: stroopwafels, bitterballen, kroketten en frikadellen. Ze hadden ze allemaal. En dat op 27 april, Koningsdag! Alsof we het zo uitgezocht hadden. 

's Avonds stapten we op de nachttrein naar Chiang Mai. Samen met twee Nederlandse zussen. Ook toepasselijk op deze dag. Maar het is ook om nog iets anders een gedenkwaardige dag: we zijn over de helft.... 

English translation

Orange on top! 

It was a week of contrasts, of extremes even: from the lurid monument full of skulls on the Killing Fields in Phnom Penh to the menu with typically Dutch bitterballen, frikadellen and stroopwafels in Baan Hollanda in Ayutthaya. From macabre torture methods to Buddhist rituals. The only constant factor was the heat. The heat forced us in Ayutthaya to enter an activity schedule adapted to the tropics: from early morning to around 11 AM we'd view temples, then resolutely back to the room with AC, only to come out again between 4 and 5 PM. We took that decision after we had walked outside a little to long on the second day we were in Phnom Penh. That morning we joined an architecture tour that took us along examples of new Khmer architecture from the sixties. An enthusiastic young architect told about the modernist buildings of that time, designed by the Cambodian architect Vann Molyvann and his contemporaries. With seven other tourists, we toured in a minivan to e.g. the '100 houses' project, a district with affordable modern houses, based on traditional Khmer architecture. In addition to a number of those large public projects, you can also find numerous modernist private homes from that time in Phnom Penh. After the tour we walked past the Royal Palace to the Riverside, to continue the architecture tour after lunch on our own. We walked to the Wat Phnom temple, then to the National library, the beautiful Central Market and then past various of the modernist houses. All very nice, but meanwhile that orange sphere in the sky beamed down at us nicely in temperatures up to about 38 degrees. 

The day before we saw the less beautiful sides of the Cambodian history: we visited the Killing Fields of Choeng Ek and the Tuol Sleng prison, morbid remains of four years Pol Pot and his Khmer Rouge (1975-1979). This Communist regime sought a strictly agricultural society without property in which all opponents and dissenters simply were to be disposed of. Tuol Sleng was an old school used by the Khmer Rouge as a jail in which the most horrible torture methods were applied to people to make them confess things that they had not done. From Tuol Sleng, people were usually directly sent to the place now known as the 'Killing Fields': in fact a mass grave for everyone who was whacked to death there because the use of bullets was considered too expensive. Like this, almost two million people died in four years. Their bones and skulls have been placed in a monument that now prominently rises above the fields. The stories on the audioguide you get while visiting are heart breaking and make a deep impression. 

Phnom Penh was the last place we visited in Cambodia. From here we flew back to Bangkok in an hour, where we immediately caught a train to Ayutthaya, the former capital of Siam (Thailand). Ayutthaya is 80 miles north of Bangkok and is a small, green city with canals and numerous ruins of beautiful temples which betray the city's glorious past. Ideal to explore by bike. Our pleasant guesthouse 'Goodmorning by Tamarind' rented them out, so that was convenient. But, with our new tropical schedule, we had to get up early to see the first temple by 8 AM. And that first one immediately hid an iconic image: the mysterious Buddha head in tree roots. Legend is that a thief deposited it there after having chopped it off a statue, only to forget it later. Like this we saw six or so temples, dozens of sitting Buddhas and two huge lying Buddhas. We also arrived in a modern temple where we unexpectedly experienced a particular ritual: in front of yet another huge golden Buddha people first bought an orange cloth, folded on a gild tray. Then a ceremony followed with a priest who threw the cloths to two men who stand on the lap of the Buddha. They tie the cloths together and to the sash of the Buddha, after which they throw the orange cloth down again, which is then draped on top of the heads of the people kneeling down in front. Chanting followed.

A little later we got our own 'Orange on top' because we visited Baan Hollanda, the information centre about the history of Thai-Dutch relations. Baan Hollanda (Dutch House) is located where the Dutch East India Company in the 17th century had its headquarters in Thailand and contains a museum about the Dutch presence in Thailand. We saw a movie in which Queen Beatrix and Crown Prince William-Alexander visited this place. And what do you eat in a Dutch House? Indeed: typically Dutch stroopwafels, bitterballen, croquettes and frikadellen. They had them all. And that on April 27, Kingsday! As if we had timed it... 

That evening we stepped on the night train to Chiang Mai together with two Dutch sisters, again quite applicable on this day. But there is also another reason why it is a memorable day: it is the first day of our trip's second part...